Phoenix of Kroonenburgsche molen
sloop: 1887
locatie: Bastion Muntel
Jurgens
Molenwandelingen over de stadswal (3)
Op 9 maart 1596 hadden Lambrecht en Reinier Ygroms vergunning gekregen om hun molen te verplaatsen van een terrein buiten de Hinthamerpoort naar een plaats binnen de stad bij deze poort. De dichtsbijzijnde molen was die van de Zusters van Orthen, staande achter dat convent. In de vergunning werd als gunst vermeld dat niemand hen de wind mocht ontnemen tussen hun molen en die van de Zusters. In dit geval is zeker alleen sprake van het verplaatsen van het windrecht, want de molen zelf werd nieuw gebouwd. Hij werd gebruikt voor het malen van eikenschors. Het schorsmeel, gewoonlijk 'run' genoemd, werd gebruikt voor het looien van leer. Bij het beleg van 1601 was deze molen, die tegenover de Rosmalense Toren stond, in puin geschoten. Tien jaar later verkregen de weduwe van Reinier Ygroms en Adriaan Cornelisz. van Beurden vergunning om de molen te mogen herbouwen. Waarschijnlijk stond de molen er toen al weer een tijdje en was de vergunning met terugwerkende kracht verleend.De 'Phoenix' op Bastion MuntelVoor het vervolg van de geschiedenis van de juist beschreven molen moeten we naar de aanleg van Bastion Muntel die plaatsvond tussen 1614 en 1618. Het is niet bekend of de hiervoor beschreven molen van Van Broeckhoven toen kon blijven staan. Blijkens kaarten van de belegering in 1629 zou de molen enkele tientallen meters meer in de richting van de Muntelwal gestaan hebben dan de latere molen. Op de kaart van Blaeu van 1649 staat de molen al aangegeven op de plaats waar hij in de negentiende eeuw nog stond. De molen was dus kennelijk in de tussentijd verplaatst. We mogen overigens geen zekerheid verwachten van de nauwkeurigheid van deze aanduidingen omdat de molens relatief groot en in vogelvluchtperspectief op deze kaarten getekend zijn. In 1673 wordt deze molen aangeduid als 'Oeffelsmolen'. Deze naam werd een eeuw later nog gebruikt toen Theodoor van Kronenburg eigenaar werd. Daarna werd de molen naar de nieuwe eigenaar genoemd. Op een plattegrond van 1830 staat de molen getekend als standerdmolen, terwijl deze later als achtkante molen aangegeven wordt. Er is dus kennelijk een nieuwe molen gebouwd, maar daar vonden we geen gegevens van. De achtkante molen kreeg de naam 'Phoenix'. Dat wijst er op dat deze molen gebouwd was omdat de voige was afgebrand. Het scheelde niet veel of ook de 'Phoenix' werd in de as gelegd. Op 20 april 1879 sloeg de bliksem in waardoor wat hooi, dat in de molen was opgeslagen, in brand raakte. Men kon de brand echter tijdig blussen. Het einde van de molen kwam in 1887. In dat jaar kocht de gemeente de molen om deze te laten afbreken. Het bastion werd tegelijk met Bastion Hintham geslecht. | 24 |
's-Hertogenbosch 1 (1998) 24
Artikelen
| 1998 |
Nico JurgensMolenwandeling over de stadswal (3)'s-Hertogenbosch 1 (1998) 24 |
Vermelding
| 1672 |
s.n.Plattegrond van de stad door Hubert Iaillot |
|
| 1740 |
s.n.Muntels BolwerkGrondtekening der Stad 's Hertogenbosch (ca 1740) Tegenwoordige Staat, uitgegeven door I. Tirion, 1740 |
|
| 1830 |
Phoenix Molen : Bastion MuntelPlatte Grond der stad 's-Hertogenbosch (ca 1830)J.B. Drossaers |
|
| 1866 |
s.n. : Bastion MuntelProvincie Noord Brabant. Gemeente 's Hertogenbosch (No. 2 Stad) |
Bossche Encyclopedie |